Rebecca Morelle
Şimdiye kadar üzerinde çalışılan en eski DNA dizisi, Kuzey Kutbu’nun iki milyon yıl evvel daha sıcakken nasıl göründüğünü ortaya koydu.
Bugün Grönland’ın kuzeyi bir kutup çölü. Fakat topraktan çıkarılan genetik bilgiler, bir vakitler bölgedeki hayatın çok daha farklı olmasına yol açan güçlü bir bitki ve hayvan dizisini ortaya çıkardı.
Bilim insanları, huş ve kavak ağaçları ortasında dolaşan fil gibisi mamutlar, ren geyiği ve kazların ve atnalı yengeçleri ve su yosunları dahil deniz hayatının genetik izlerini buldu.
Araştırma, Nature mecmuasında yayımlandı.
Araştırmayı yürüten Kopenhag Üniversitesi ve Cambridge Üniversitesi’nden Profesör Eske Willerslev, Kuzey Kutbu çeşitleri ve ılıman tiplerin yan yana yaşadığı bu karışımın çağdaş vakitte bir benzerinin olmadığını söyledi.
Araştırma, Grönland’ın en kuzeyindeki Kap København Formasyonu ismi verilen bir alanda gerçekleştirildi.
Şimdiye kadar, vakti geri alıp bu bölgenin iki milyon yıl evvel nasıl olduğunu anlamak zordu. Bu periyoda ilişkin hayvan fosilleri burada son derece ender görülüyor.
Prof. Willerslev, “Aslında, Kap København’da, makro büyüklükteki fosiller aracılığıyla şimdiye kadar keşfedilen tek hayvan yaban tavşanı dişisi ve gübre böceği. Bu nedenle insanların, o vakitler orada ne cins bir fauna olduğu hakkında hiçbir fikri yoktu” dedi.
Ekip bunun yerine çevresel DNA’ya (veya eDNA) yöneldi. Bu, bitkilerden ve hayvanlardan – örneğin deri hücrelerinden yahut dışkılardan – dökülen ve etraflarında biriken genetik malzeme manasına geliyor.
Bu teknik doğal etrafın korunmasında artık yaygın olarak kullanılıyor. Örneğin, bir damla deniz suyunda bulunan DNA’yı incelemek, tek tek hayvanları göremeseniz bile, okyanusun bir bölümünde yaşamış olan tüm canlıları ortaya çıkarabilir.
Grönland’da grup, Erken Buzul Çağı’nın o vakitteki biyolojisine bakmak için eski toprak örneklerini kullandı.
Erken Buzul Çağı’nın çalıları, bitkileri, eğrelti otları ve ağaçların ortasında büyüyen yosunlarıyla dolu bir orman ekosistemi buldular.
Kemirgen, ren geyiği ve kaz üzere canlıların DNA’larının keşfinin yanı sıra mamut DNA’sının ortaya çıkarılması bir sürpriz oldu.
Prof. Willerslev, BBC’ye Grönland’da fil gibisi hayvanları daha evvel kimsenin bulmadığını söyledi.
İki milyon yıl evvel, Grönland’ın kuzeyi artık olduğundan çok daha sıcaktı. Ortalama yıllık sıcaklıklar yaklaşık 11-19 °C daha yüksekti.
Prof. Willerslev, “Bize asıl söylediği şey, biyolojik organizmaların esnekliğinin – nerede yaşayabilecekleri yahut hangi bitki ve hayvanların birlikte yaşayabilecekleri – düşündüğümüzden çok daha büyük olduğudur” dedi.
Topraktan DNA elde etmek ve sıralamak kolay olmadı, kullanılacak en yeterli tekniği bulmak grubun yıllarını aldı. Hatta genetik unsurun bu kadar uzun müddet yaşamasının mümkün olmayabileceğini bile düşündüler.
Prof. Willerslev, “2005’te bir makale yazdım ve onda DNA’nın bir milyon yıldan fazla yaşayamayacağını düşündüğümü söyledim ve işte iki milyon yıllık DNA ile karşı karşıyayız” dedi.
DNA ile toprak ortasındaki kimyasal tepkinin bozulmayı yavaşlattığını düşünüyor.
“DNA elektrik yüklü moleküllerdir ve toprakta gördüğümüz minerallerin birçoğu da elektrik yüklüdür. Bu nedenle DNA temel olarak katı minerallere tutunur ve bunu yaptığında bizatihi bozunma suratını azaltır.”
Diğer yerleşim yerlerinde bozulmamış daha fazla çevresel DNA bulunursa keşif, çağlar öncesine bakış açımızı değiştirebilir.