Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan‘ın imzasıyla bugün, Resmi Gazete’de yayımlanan kararla birlikte; “Uyuşturucu husus ticareti yapmak için uyuşturucu bulundurmak”, “Silahla tehdit”ten 24 yıl 7 ay mahpus cezasına çarptırılan Hasan Şen (54) ile “Silahlı terör örgütüne üye olmaktan” 7 yıl 5 ay mahpus cezası alan Bilal Konakci’nin (45) cezaları ‘sürekli hastalık’ nedeniyle affedildi. Öte yandan insan hakları alanında çalışan sivil toplum örgütleri, avukatlar ve aileler ise tüm hasta tutukluların bir an evvel hür bırakılması gerektiği tarafında davette bulunuyor. Hasta tutukluların aileleri ise birçok kentte ‘adalet nöbetleri’ gerçekleştiriyor.
651’i ağır hasta
Hasta iki tutuklunun özgür bırakılması cezaevinde kalan başka hasta tutukluları tekrar gündeme getirdi. Cezaevlerinde bulunan hasta tutuklu sayısı ise son 10 yılda 6 kat arttı. İnsan Hakları Derneği’ne (İHD) nazaran cezaevlerinde, 2011 yılında 106’sı ağır olmak üzere 256 hasta tutuklu ve hükümlü varken şu anda ise 651’i ağır toplam bin 517 hasta tutuklu ve hükümlü var. Hasta tutuklu ve mahkumların durumu her gün daha da berbata giderken hapishanede hayatını yitirenlerin sayısı artıyor. İHD’ye nazaran 2022 yılının başından bu yana cezaevlerinde 30’u hastalıktan toplam 67 tutuklu ömrünü yittirdi. Son 20 yılda da 2 bin 760’ı hastalıktan olmak üzere 3 bin 400’ün üzerinden tutuklu ve hükümlü hayatını kaybetti.
Hastane farklı ATK farklı
Kimi hasta tutuklu ve hükümlü, muayene oldukları hastanelerden “cezaevinde kalamaz” raporu alırken İsimli Tıp Kurumu’ndan (ATK) ise “cezaevinde kalabilir” raporu alıyor. Kamuoyunun bu mevzuda en çok bildiği isim ise 83 yaşındaki Mehmet Emin Özkan. Birçok hastane tarafından “Cezaevinde kalamaz” raporu verilen Özkan, bugüne dek 5 kere kalp krizi geçirdi. Kimi hasta tutuklu ve mahkumlar ise ATK’nın “cezaevinde kalamaz” raporuna karşın tahliye edilmiyor.
Son anda gelen tahliyenin sonucu: Ölüm
İHD ve Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV), cezaevinde kâfi tedaviyi göremeyen hasta tutuklu ve mahkumların hastalığının ilerlediğini ve bu sürecin de bazen mevtle sonuçlandığını belirtiyor. O denli ki birtakım hasta tutuklu ve mahkumlar hastalığına karşın yıllarca tahliye edilmeyerek hastalığın son evreye gelmesiyle ATK’nın verdiği “cezaevinde kalamaz” raporu ile tahliye ediliyor. Bu biçimde tahliye olan kimi hasta ve tutuklular kısa bir mühlet sonra ömrünü yitiriyor. Mehmet Ali Çelebi ve Bedri Çakmak da tahliye edildikten sonra hayatını yitiren hasta tutuklu ve mahkumların son bir yıldaki iki örneği.
ATK talebi
İHD de TİHV de ATK’nın sıhhat sebebiyle infazın ertelenmesi raporlarında son ve tek merci olmaması, ATK’nın siyasal otoritenin baskısına nazaran değil tıp bilimi ve etiği doğrultusunda kararlar vermesi ve bağımsız bir yapıya dönüştürülmesi gerektiğini vurguluyor. İnsan hakları alanında çalışma yürüten iki sivil toplum örgütü de hasta tutuklu ve mahkumların; bulunduğu kentlerdeki bilhassa üniversite hastaneleri, eğitim araştırma hastaneleri, tam teşekküllü devlet hastaneleri tarafından verilen raporların ve değerlendirmelerin dikkate alınması gerektiğini savunuyor.
‘Sağlık durumları kimliğinden bağımsız değerlendirmeli’
Halktv.com.tr’ye konuşan TİHV idare heyeti üyesi Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı, hasta tutuklu ve mahkumların cezaevinde kalıp kalmayacağı tarafındaki kararın yalnızca doktorlar tarafından verilmesi gerektiğini vurguluyor. Fincancı, “Türkiye’de, cezalandırma düzeneği uzun bir müddettir intikam aracına dönüşmüş durumda. Devlet, yurttaşlar ortasında ayrımcılık yapıyor. Hasta, hastadır. İnsanların sıhhat durumları bilhassa siyasi kimliğinden bağımsız olarak kıymetlendirilmesi gerekiyor. Fakat burada görüyoruz ki hastalık durumu kimliği ile birlikte değerlendiriliyor” diye konuştu.
‘Cumhurbaşkanı ayrım gözetmeksizin kullanmalı’
İHD Hapishane Kurulu üyesi Nuray Mütercim Akyol da ağır hasta tutuklu ve mahkumların tümünün, tam teşekkülü rastgele bir hastane raporuna istinaden tahliye edilmesi, tedavilerini ailelerinin yanında sürdürmeleri ve sıhhat sigortasının da devlet tarafından karşılanmasını gerektiğini belirtti. Cumhurbaşkanı’nın sıhhat sebebi ile tutuklu ve mahkumlara af yetkisini düzenleyen genelgesinin değiştirilmesi tarafında davet yapan Akyol, “Cumhurbaşkanı ağır hasta tutuklular ile ilgili yetkisini ayrım gözetmeksizin kullanmalıdır. Hapishanelerde hayatını yitiren hasta tutuklularla ilgili olarak aktif bir soruşturma yapılmalı ihmal ve sorumluluğu olanlar hakkında cezai yaptırımların uygulanmalıdır. Cezaevleri, sivil toplum kurumları ve bağımsız izleme konseylerinin kontrolüne açılmalıdır” taleplerinde bulundu.
‘Her hafta tabutlar çıkıyor’
Akyol devamında ise “Cezaevleri daha fazla mezarlığa dönüşmesin. Cezaevlerinden her hafta tabutlar çıkıyor, ağır hasta olan tutuklu ve mahkumların sıhhat durumu her geçen gün daha da kötüleşiyor” dedi.
‘Kardeşim için de devreye konulsun’
Şubat 2021’den bu yana “demans” hastalığı teşhisi konulan eski milletvekili tutuklu Aysel Tuğluk hakkında ATK, 3 sefer “cezaevinde kalabilir” raporu verdi. Aysel Tuğluk’un ağabeyi Alaattin Tuğluk, bırakılan her bir hasta tutuklu ve hükümlü için memnun olduklarını belirterek bu uygulamanın aynısının kardeşi için de devreye konulmasını istedi. Çapa Tıp Fakültesi’nin Aysel Tuğluk’a bir an evvel müdahale edilmesi istikametinde görüş verdiğini anımsatan Alaattin Tuğluk, “Fakülteden Prof. Dr. İbrahim Hakan Gürvit, ‘Şu an müdahale edilirse hastalığının ilerlemesini durdurabilirim’ demişti. Tahliye edilmeyerek, hastalık geri döndürülmez noktaya gelirse kim, ne diyecek?” diye sordu.
Aysel Tuğluk: Artık ne oldu?
Kardeşi Aysel Tuğluk ile iki hafta evvel yaptığı cezaevi görüşmesini halktv.com.tr’ye anlatan Alaattin Tuğluk, “Görüşmede Aysel, tahlil sürecinde devrin Başbakan Yardımcısı ve şu an AKP Genel Merkez Demokrasi ve Hakem Şurası Lideri olan Yalçın Akdoğan ile ortasında geçen diyalogu anımsattı. ‘O periyotta ‘çözümden yana, şiddetten uzak hal takındığım ve süreci uygun yönettiğimi’ söyleyerek bana teşekkürler ediliyordu. Artık ne oldu da ben bu haldeyken bu şiddetle bana yaklaşıyorlar. Bunu anlamıyorum’ demişti” sözlerini kullandı.
Çanakkale Savaşı’nı örnek gösterdi: Aysel düşman mı?
Alaattin Tuğluk, kardeşi Aysel Tuğluk’un tahliye edilmemesine ait son olarak, “Çanakkale Savaşı’nda sahra hastanelerinde düşman askerleri tedavi edildi. Fakat şu an Aysel’in tedavi edilmesine müsaade verilmiyor. Aysel düşman mı? Kimi hasta tutuklular bırakılırken kimilerinin bırakılmaması ikili standarttır. Rica ediyorum, lütfen… Kardeşim, tedavisi için özgür bırakılsın” davetinde bulundu.