Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği, 2053 net-sıfır emisyon maksadı yolunda emekli edilmesi gerekecek kömürlü termik santraller hakkında ekonomik bir inceleme yayımladı.
Analize nazaran, özelleştirilen santrallerin çabucak hepsi 2030’ların ikinci yarısına kalmadan özelleştirme bedellerini ödeyerek emekli edilebilir duruma geliyor.
SEFiA’nın yayımladığı çalışmada, net-sıfır maksadına ulaşmak için yaşlı ve ekonomik ömrünü tamamlamış/tamamlamak üzere olan santrallerin devreden çıkarılmasının uygunluğu sırf kamu maliyesi gözünden değil, yatırımcı açısından da ekonomik olarak bedellendiriliyor.
Çalışma özelleştirilen dokuz termik santralden sekizinin1, özelleştirme tarihi prestijiyle makul varsayımlar altında, özelleştirme bedelini ne vakit ödeyip başa baş noktasına geleceğinin hesaplanmasını amaçlıyor. Çalışmada ayrıyeten net-sıfır amaçları doğrultusunda emekliye ayrılan kömürlü termik santraller hakkında dünyadan yeni örnekler de veriliyor.
Öne çıkan bulgular
-Özelleştirilen santrallerin bir kısmı, hâlihazırda özelleştirme bedelini öderken yüklü bir kısmı da 2030’ların ikinci yarısına kalmadan bu bedeli ödemiş oluyor.
-Santrallerin yüklü bir kısmı, özelleştirme tarihinden 2022 yılının başına kadar kabaca özelleştirme bedelinin yarıdan fazlasını karşılayacak ölçüde faiz, amortisman ve vergi öncesi kâr (FAVÖK) elde ediyor.
-Özelleştirilen santraller, ortalama 2032 yılında başa baş noktasına geliyor. Tahlil, santrallerin özelleştirme tarihinden 2022 yılının başına dek sadece faiz ödediği varsayımıyla hazırlanmış olup, tıpkı periyotta anapara ödemeye başlamaları mümkün görüldüğünden ortalama 2032 olarak hesaplanan başa baş noktasının daha erkene kayması beklenebilir.
Sürdürülebilir İktisat ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) Yöneticisi Bengisu Özenç, kömürlü termik santrallerin çok uzak olmayan bir gelecekte hayatımızdan çıkacağının altını çizerek şunları kaydetti:
“Türkiye’nin, 2053 net-sıfır maksatları doğrultusunda kömürlü termik santralden elektrik üretimini terk etmesi gerekecek. Mevcut santral portföyünün ne formda ve hangi sıralamayla emekli edileceğinin planlanması gerekiyor. Bir yanda 2053 amaçları doğrultusunda emekliye ayrılmayı bekleyen santraller, öbür yanda ise ülkenin arz güvenliğinin zora sokulmaması gerekliliği, ayrıntılı bir planlamanın zarurî olduğunu gösteriyor.” Çalışmanın muharriri İbrahim Çiftçi ise “Bu santraller için bir emeklilik planı yapılıp santral işletmecilerine belirlenen bir oranda yenilenebilir güç yatırımı ruhsatı verilmesi, kamu açısından hem net-sıfır gayelerine ulaşmada hem de arz güvenliğini tesis etme konusunda bir metot olabilir. Bu, santral işletmecileri için de sermaye atıllaşması riskinden kaçınma ve kaybedilecek nakit akışlarını telafi etmede tahlil olacak bir model olabilir.”